Hüseyin VATANSEVER
Türkiye’nin altyapı ve üstyapı, bayındırlık ve diğer alanlardaki yatırımları güçlü bir iş ve inşaat makineleri sektörünün oluşmasını sağlıyor. Bu durum en büyük müteahhitlik firması listesinde Türkiye’nin dünya ikincisi konumu ile de destekleniyor. Son teknolojinin kullanıldığı Türkiye’nin iş makineleri sektörü AB mevzuatına uygun üretim yapıyor.
Avrupa, Afrika, Amerika, Rusya, Ortadoğu, Orta Asya pazarlarının yanı sıra sektör, yapılan yeni anlaşmalar ile Avustralya kıtasına ihracat yapan firmalardan oluşuyor. İş ve inşaat makinaları sektöründe imalat yapan firmalar yüzde 55 yerli girdi kullanırken, yapılan üretimin yaklaşık olarak yüzde 45’i ihraç ediyor.
Sektörün 2030’lu yıllarda 30 bin adet satış gerçekleştirmesi bekleniyor
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için öncelik sahibi iş ve inşaat makineleri sektörün için Türkiye’de yaklaşık 200 imalatçı firma, 220 yan sanayi firması ve 200 ticaret yapan firma olmak üzere toplamda 650’ye yakın firma bu sektörde faaliyet gösteriyor. Sektördeki faaliyetler sayesinde yaklaşık 150 bin çalışan, 100 bin kişiye yakın operatör ve kullanıcı ile birlikte doğrudan ve dolaylı olarak 600 bin kişiye istihdam sağlanıyor.
Sektör 200 milyar dolar ticaret hacmi ile dünya ekonomisinde önemli bir yere sahip. Ayrıca Türkiye’de 2030 yılına kadar yapılması planlanan 1,3 trilyon dolar yatırım, sektörde heyecan uyandırıyor. Söz konusu yatırımlar ile 2030’lu yıllarda iş ve inşaat makineleri sektörünün yıllık 30 bin satış adedi ile 30 milyar dolar ticaret hacmine ulaşacağı tahmin ediliyor.
İlk çeyrekte 3 bin 336 adet iş makinesi satışı yapıldı
Üyeleri ile birlikte iş ve inşaat makine ve ekipmanları sektörünün yüzde 95’inden fazlasını temsil eden Türkiye İş Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Birliği (İMDER) tarafından açıklanan verilere göre 2023 yılında toplamda 14 bin 655 adet iş makinesi satışı gerçekleşti. 2024 yılının ilk üç ayında ise gerçekleşen toplam satış adedi ise 3 bin 336 oldu.
2023’ün ilk üç ayında 3 bin 61 adetlik satış gerçekleştiği düşünüldüğünde sektörde 2024’e büyüme ile başlandığı görülüyor. İMDER verilerine göre inşaat ve madencilik makineleri ürün grubunda 2023 yılı için ithalat 2 milyar 623 milyon dolar; ihracat 2 milyar 259 milyon dolar gerçekleşti. 2022 yılı için ithalat 1 milyar 778 milyon dolar, ihracat ise 1 milyar 988 milyon dolar olmuştu. Ayrıca 2023 yılında sektörün ana ihracat pazarları sırasıyla Rusya, Almanya, Fransa, Avusturya, ABD ve Birleşik Krallık yer aldı.
Sektör kiralama alanında yüksek potansiyele sahip
Türk iş, inşaat ve istif makineleri sektörlerinin, küresel rekabette kendini gösterebilmek ve geri kalmamak için teknolojide ve sürdürülebilirlik esaslı eksende gelişme zorunluluğunu göz ardı etmiyor. Sürdürülebilirlik anlamında öne çıkan başlıca modeli ise kiralama oluşturuyor.
İMDER ve İSDER’in yanı sıra Makine İhracatçılar Birliği (MAİB) ve Türkiye Makina Federasyonu (MAKFED) iş birliğiyle hazırlanan ‘Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi Raporu’na göre iş, inşaat ve istif makinaları sektörü, dünya genelinde yaklaşık 120 milyar dolara ulaşan bir pazar büyüklüğüne sahip. Rapora göre 2027 yılına kadar makine ve ekipman kiralama pazarının büyüklüğünün 179,6 milyar dolara ulaşacak. Bugün Avrupa ve Kuzey Amerika’daki kiralama şirketleri, iş makineleri sektörün yüzde 80’inden fazlasını temsil ediyor.
Türkiye, Avrupa bölgesi kapsamında ele alınırken, Avrupa iş ve endüstriyel makine-ekipman kiralama piyasası 29,70 milyar dolar ile Kuzey Amerika’dan sonra pazar payı açısından ikinci sırada yer alıyor. Çok net verilerin bulunmadığı Türkiye pazarının ise yüksek potansiyel taşıdığı tahmin ediliyor. Gelecek çeyrek yüzyıllık sürede teknolojik devrimin, makine-ekipman kiralama pazarındaki büyük dönüşümün lokomotifi olmaya aday olduğunun işaret edildiği raporda, Türkiye’nin, makine-ekipman kiralama pazarında rakip ülkelere kıyasla henüz gelişmekte olan yeni bir pazar olarak, büyük potansiyel barındırdığı görülüyor.
İstif makineleri ürün grubunda satış adedi 15 bin 652 oldu
İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği’nin (İSDER) verilerine göre 2023 yılında toplam forklift ve istif makinesi satış adedi toplamda 15 bin 652 adet olarak kaydedildi. İSDER’in paylaştığı 2024 ilk çeyrek satış verilerine bakıldığında 3 bin 91 adetlik satış gerçekleştiği görülüyor. 2023 yılının aynı döneminde ise 4 bin 57 adet satış gerçekleşmişti. Yük kaldırma, taşıma ve istifleme makineleri ürün grubu için 2023 yılında ithalat 2 milyar 23 milyon dolar, ihracat ise 771 milyon dolar olarak kaydedildi. 2022 yılında ise ithalat 1 milyar 237 milyon dolar olurken, ihracat ise 627 milyon dolar olarak gerçekleşmişti.
